Prehrambena Industrija - Srbija

Zaštićena samo tri srpska brenda

U Evropi se vodi svojevrstan rat oko zaštite geografskog porekla proizvoda. Jedan od poslednjih je o tome da li Hrvatska može i dalje da proizvodi kobasicu pod nazivom "kranjska", jer je pravo na to ime već zaštitila Slovenija. Ranije smo imali problem s Česima oko rakije šljivovice, pitanje je i čiji je pršut, još uvek se lome koplja između suseda...

Proizvodi sa geografskim poreklom česti su povod za sporovae između država pred Evropskom komisijom. Iskustvo pokazuje da zapravo onaj ko je bliži evropskoj administraciji taj i zaštiti proizvod, čak i kada nema previše razloga.

U Srbiji je imenom porekla ili geografskom oznakom na nacionalnom nivou do sada zaštićeno nekoliko desetina poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda. To su: leskovački ajvar, užička pršuta, sremski kulen, rtanjski čaj, homoljski med, somborski sir, ečanski šaran i zlatarski sir... Na listi zaštićenih su i fruškogorski lipov med, sjenička jagnjetina, pirotsko meso, valjevski duvan-čvarci, futoški kupus, ariljska malina...

- Danas se na spisku Zavoda nalaze 43 proizvoda koji potiču iz Republike Srbije, koja su prešla u nadležnost resornog ministarstva - kaže, za "Novosti", Zoran Dragojević, rukovodilac Grupe za dizajn i oznake geografskog porekla Zavoda za intelektualnu svojinu Srbije.

- Putem Lisabonskog sporazuma o međunarodnoj zaštiti imena porekla proizvoda, međunarodno su zaštićena samo tri naša proizvoda, homoljski med, vino "bermet" i leskovački domaći ajvar.

Kada je u pitanju ajvar, dodaje Dragojević, to je generični, odnosno uobičajeni naziv za takvu vrstu proizvoda. Praktično, proizvode ga sve balkanske države, ali svaka na neki svoj način. Srbija ima zaštićen pomenuti leskovački domaći ajvar. Ovaj ajvar se razlikuje od ajvara proizvedenih u drugim državama, po sirovini od koje se pravi, po tehnološkom postupku proizvodnje, po hemijskim, fizičkim i organoleptičkim karakteristikama, odnosno mirisu i ukusu.

U Ministarstvu poljoprivrede naglašavaju da Srbija ne vodi nijedan spor sa drugom zemljom u vezi sa nekim proizvodom, koji ima zaštićeno geografsko poreklo. U Srbiji je "leskovački domaći ajvar" zaštićen imenom porekla i do sada nije bilo nijednog zahteva vezano za osporavanje tog naziva.

- Srbija je kroz Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju uspela da ispregovara da reč "šljivovica" više ne bude zaštićena geografska oznaka u EU, kao što je ranije bila u Nemačkoj, odnosno Češkoj, s obzirom na to da je to opšta reč, koja se koristi u svim slovenskim i drugim zemljama - kažu, za "Novosti", u Ministarstvu poljoprivrede Srbije.

- Tom prilikom je u zemljama EU zaštićena "srpska šljivovica", kao posebna, voćna rakija od šljive, gde je proizvodnja destilata, ali i proizvodnja voća sa teritorije Republike Srbije.

Postupak za registraciju nekog proizvoda oznakom geografskog porekla pokreću sami proizvođači, mahom udruženja, dok je uloga Ministarstva da podstiče uključivanje što većeg broja proizvođača u sistem zaštite geografskog porekla.

- Oznaka geografskog porekla za poljoprivredne proizvode može da se zaštiti na nivou EU, iako je on proizveden u Srbiji - objašnjava Tatjana Beuk Pirušić, savetnik iz Udruženja za poljoprivredu, prehrambenu industriju PKS.

- Uslov za zaštitu oznaku geografskog porekla na nivou EU za proizvođače iz trećih zemalja jeste da proizvod prvo bude zaštićen u skladu sa nacionalnim zakonodavstvom.

Lista vrhunskih proizvoda

Naša država treba da počne da brine o pravljenju liste "vrhunskih srpskih proizvoda". Nema većeg patriotizma u savremenom svetu nego zaštititi svoju proizvodnju i izume i rad svojih sunarodnika i tako se organizovati da cela jedna zemlja može da živi od toga i na tome izgradi svoj imidž, smatra Dragoljub Rajić, privredni konsultant: Da bi neko vino moglo da bude označeno kao vrhunsko vino, i da kao takvo postigne adekvatnu cenu na ino-tržištu, mora da ima geografsko poreklo, a to znači da se proizvod istog naziva i uvek istih karakteristika, proizveden po uvek istoj recepturi i istog kvaliteta zaštiti kao takav.

Poreklo "diže" cenu

Proizvodi zaštićenog geografskog porekla, po pravilu, imaju veću vrednost od ostalih i smatra se da, osim što su posebnog porekla, poseduju i vrhunski kvalitet, pa su i kupci spremni da za njih plate više. Prema Lisabonskoj konvenciji, ne podležu carinskim barijerama, nema propisanih kvota za njihov izvoz na tržište Evropske unije, a na domaćem i inostranom tržištu prodaje se skuplje od proizvoda koji nemaju to obeležje. Zaštitu geografskog porekla dobijaju i proizvođači i potrošači.